Zachodniopomorski Gryfindor

Od XII do XVII wieku w Szczecinie panowała dynastia książąt pomorskich, zwanych Gryfitami. Nazwa tego rodu powstała od mitycznego stworzenia - gryfa, który stanowił element rodzinnego herbu.

Jest to zwierzę mityczne, przedstawiane jako lew o głowie, szponach i skrzydłach orła, uszach konia lub osła, a czasem mówi się również o wielbłądzim ogonie[1]. I to właśnie dzięki Gryfitom większość zachodniopomorskich i pomorskich miast ma w swoim herbie to zwierzę.

Za czasów Gryfitów herb przedstawiał całego gryfa na białym (srebrnym) tle – taki też symbol (z niewielkimi różnicami) ma teraz województwo zachodniopomorskie.

Łeb dumnego stworzenia w koronie stanowi herb zarówno Szczecina jak i oddalonych o kilka kilometrów Polic. Pojawia się on też często w architekturze, a i wspomniany wcześniej pomnik Sediny wzbogacony był o gryfy, łódź Gryfitów oraz ówczesny herb Szczecina- również z mitycznym zwierzęciem na pierwszym planie.

Kolejne miejscowości, których symbolem jest gryf, to: (do niedawna Szczeciński) Stargard, Świnoujście, Szczecinek, Kołbaskowo oraz dwa miasta, które ze zwierzęciem mają trochę więcej wspólnego: Gryfino oraz Gryfice.

Wg Kazimierza Rymuta w 1261 r. Gryfice były lokowane przez księcia pomorskiego Warcisława III nad Regą i nosiły nazwę Greifenberg[2](czyli w dosłownym tłumaczeniu góra gryfa od niemieckiego Greif 'gryf - stwór baśniowy', a wg Rosponda 'bajeczny ptak'[3] ).

Nazwa w takim razie motywowana jest nie tylko wszechobecnością gryfa w Zachodniopomorskiem, lecz także faktem, że miasto to zostało założone przez jednego z Gryfitów. Współczesna postać tej nazwy jest nowa – została dostosowana do polskiego systemu nazewniczego po roku 1945. Niemiecki człon -berg został zastąpiony polskim sufiksem -ice.

Gryfino jest niewielkim miastem pół godziny drogi od Szczecina. Książę Barnim lokował je na terenie wsi Dąbrowa[4] i w 1254 r otrzymało nazwę Greifenhagen. W nazewnictwie niemieckim człon Gref-/Greif- był bardzo częsty. Nazwa Gryfino (tak samo jak Gryfice) jest nowa – stara, niemiecka forma została przystosowana do polskiego systemu nazewniczego. 

Stanisław Rospond klasyfikuje nazwę Gryfice jako patronimiczną, a Gryfino - dzierżawczą[5]

Zdjęcia: Marta Suszyńska

---

[1] http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Gryf_Pomorski

[2]K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski t. XII, IJP PAN, Kraków 2003, s.83
[3] S. Rospond, Słownik etymologiczny nazw i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984, s.108

[4] K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski t. XII, IJP PAN, Kraków 2003, s.83

[5] S. Rospond, Słownik etymologiczny nazw i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984, s.109